“Het is gewoon zonde om deze kans voorbij te laten gaan”

“Een persoonlijke benadering werkt het best”, zo vindt Wim Metz, directeur van Raadgevend ingenieursbureau Metz B.V. Hij dacht mee over de inhoud van de Handreiking combineren gevelisolatie en energie. Ook begeleidt hij regelmatig zogenaamde combiprojecten. Hierbij worden de mogelijkheden voor geluidsisolatie én energiebesparende maatregelen bij woningen onderzocht. Eventuele maatregelen zijn dan tegelijk uit te voeren, met de nodige financiële en bouwtechnische voordelen. Woningeigenaren voor deze gecombineerde aanpak interesseren en motiveren is een eerste uitdaging. “Een goed informatief gesprek bij de mensen thuis blijkt hiervoor de meest geschikte methode.”

“Hoe ik betrokken ben geraakt bij de Handreiking combineren geluid en energie? Eigenlijk is dat een heel logische gang van zaken”, vertelt Metz. “Wij leveren vanaf het begin van de geluidssanering – dan praat je over eind jaren 80 – adviezen en ideeën voor het aanbrengen van geluidwerende gevelmaatregelen bij woningen. Er zijn in Nederland maar enkele adviesbureaus die zich specifiek met gevelisolatie bezighouden. De capaciteit op adviesgebied is daarom niet zo groot. We kennen iedereen in ‘het wereldje’. En ook met het Bureau Sanering Verkeerslawaai (BSV), het bureau dat namens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de geluidsanering begeleidt, hebben we zeer regelmatig contact.”

Anders kijken
“Bij onderzoek naar de gevelisolatie tegen weg- of railverkeerslawaai concentreren we ons op de gevels die door geluid worden belast. In de meeste gevallen zijn dit alleen de voor- en zijgevels van de woningen”, aldus Metz. “We stellen ons al een aantal jaren de vraag ‘kunnen we niet meer doen met de verzamelde woninggegevens’? Het is gewoon zonde om de tijd die je in de woningbeoordeling steekt en de verzamelde bouwkundige kennis die je vergaart, niet optimaal te benutten. Je kunt in plaats van alleen met een ‘geluidsbril’, breder naar een woning kijken. Bijvoorbeeld ook naar energiebesparende maatregelen of duurzaamheid.”

In overleg met een paar vooruitstrevende gemeentes is een aantal jaren geleden een paar pilots opgezet. De eerste onderzoeksvragen waren: “Is er bij de woningeigenaren en bewoners überhaupt behoefte aan deze gecombineerde aanpak? En hoe benader je de mensen?”

Niet pushen maar motiveren
Metz nam deel aan een brainstormsessie om een werkgroep voor de Handreiking op te zetten. “Wat is zinvol, wat zijn de ervaringen? Hieruit is een goede leidraad gekomen die mensen veel praktische informatie biedt.”

Voor het geluidsonderzoek gaan Metz en zijn collega’s in eerste instantie bij de bewoners langs om de benodigde bouwkundige gegevens te verzamelen: welke beglazing is momenteel in de kozijnen aanwezig, waaruit bestaat het dakvlak en is het geïsoleerd? “Tijdens het maken van een afspraak voor de woninginventarisatie vragen we of de bewoners ook het energieverhaal – het warmteonderdeel – nader beoordeeld willen hebben. Willen ze het alleen bij het geluidonderdeel houden, dan is dat natuurlijk prima. We gaan bewoners niet pushen om tegen hun zin het aanvullende onderzoek uit te laten voeren. Willen ze het er wel over hebben, dan ontvangen ze na afronding van het onderzoek een rapportje. Hierin staat informatie over de eventueel bij hun woning toe te passen aanvullende energiebesparende maatregelen, een globale besparingsindicatie en mogelijke financieringsvormen. Het is een puur informatief stuk en nadrukkelijk geen offerte. Ons enige doel is om mensen te motiveren om maatregelen te nemen of er tenminste serieus over na te denken.”

Persoonlijke aanpak
“We hebben heel veel andere dingen geprobeerd. Energiemarkten bijvoorbeeld en bijeenkomsten van aannemers, installateurs, eigenaren en bewoners. We hielden dan een algemene presentatie en lieten verder de ‘markt’ het werk doen. Gebleken is dat de verschillende partijen maar minimaal gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheden die deze markt bood. Er waren wel veel gesprekken maar daadwerkelijke voorzieningen zijn marginaal aangebracht. Ook het benaderen via reclames op radio, tv of internet gaf weinig tot geen respons.”

“De hedendaagse praktijk leert dat zogenaamde keukentafelgesprekken, de persoonlijke, individuele benadering, veel beter werkt. Door met mensen in gesprek te gaan, kunnen we ingaan op de persoonlijke behoefte. Kunnen we goed uitleggen wat de mogelijkheden en onmogelijkheden zijn. En vertellen wat mensen zelf al kunnen doen; werkzaamheden die vaak het minste kosten en de meeste winst opleveren. En voor de dingen die te moeilijk zijn, kunnen we het contact met een lokale of regionale aannemer verzorgen. Gesprekstof die mensen aanspreekt, duidelijk, informatief en niet commercieel.”

Ook voor monumenten
“We werken door het hele land en constateren dat er bij particuliere woningen nog veel winst is te halen op het gebied van energiebesparing. Er is nog heel veel werk te doen”, stelt Wim. In Leiden zijn Wim en zijn collega’s de uitdaging aangegaan mee te denken over energiebesparing binnen monumentale panden. In het project Duurzame Monumentenzorg geeft ‘Erfgoed Leiden en omstreken’ eigenaren van historische woningen een gratis maatwerkadvies over duurzaamheid. “In de periode 2014-2017 zijn al meer dan 200 van deze adviezen afgegeven. Dit project liep gelijktijdig met het opstarten van een gevelisolatieproject voor geluid in de binnenstad van Leiden, een project met veel historische panden. Dit project is als proefproject opgepakt om te onderzoeken of geluidisolatie, duurzaamheid en energiebesparing binnen één project waren te combineren. De woningeigenaren konden, behalve gevelisolatie voor geluid – op kosten van de rijksoverheid – ook een gratis maatwerkadvies krijgen voor energiemaatregelen, en een subsidiebijdrage voor het realiseren van de geadviseerde energiemaatregelen. Zo’n 80% van de eigenaren die een maatwerkadvies kregen, heeft één of verschillende maatregelen uitgevoerd om hun huis te verduurzamen. Een groot succes dus!”

Bewust bezig zijn
“Mijn werk geeft me veel voldoening. Ik houd van praten met mensen en het onderwerp ligt me na aan het hart. En ja, ik houd van koffie”, lacht hij. “Ook gemeenten proberen we aan te sporen hun burgers meer te motiveren. Zorg dat ze in ieder geval over het aanbrengen van energiebesparende maatregelen nadenken. Veel gemeenten zijn intern versnipperd bezig – nog apart met warmte-installaties, met energie, met geluid, met nieuwbouw en met duurzaamheid enzovoort. Probeer zaken gezamenlijk op te pakken. Vraagt bijvoorbeeld iemand een omgevingsvergunning aan, geef hem dan flyers mee over andere onderwerpen. En zijn er gemeentelijke subsidieregelingen, maak mensen daar dan actief bewust van. Vaak kennen burgers die regelingen niet; een gemiste kans. Richt bijvoorbeeld in een hoek van het gemeentehuis een energiewinkel in. Dat gebeurt ook vaak voor nieuwbouwprojecten, dus waarom ook niet voor mogelijkheden voor bestaande bouw?”

“De Handreiking is ook precies wat het zegt: een handreiking”, sluit Metz af. “Er zijn altijd variaties mogelijk. Om in de materialensfeer te blijven: niets is in beton gegoten.”